Wintersterfte onder bijen
Het is elke imker een keer overkomen. Bij de start van het bijenseizoen in het voorjaar blijkt dat je volk de winter niet heeft overleefd. Het is altijd een verdrietig moment en je hoopt dat je bijen niet teveel geleden hebben. Je vraagt je af of je iets verkeerds hebt gedaan. Soms is het een domme fout en soms kan je er niets aan doen. De wintersterfte hoort nu eenmaal bij het imkeren en natuurlijke selectie leert ons dat alleen de sterksten overleven.
Wat is de wintersterfte?
Tussen de 5 en 15% van de bijenvolken overleeft de winter niet. Dat blijkt uit onderzoek van de WUR. We hebben het dan niet over sterfte onder individuele bijen, maar over hele kolonies die de winter niet doorkomen. Jaarlijks wordt er een enquête onder de leden van de NBV (Nederlandse Bijenhouders Vereniging), Imkers Nederlands en de BD verspreid.
Wintersterfte onder bijen is een belangrijke indicatie van de gezondheid van bijenvolken. In de afbeelding hieronder is te zien dat we de goede kant op gaan met zo’n 12% wintersterfte. In 2010 was er een piek van bijna 30% wintersterfte! Wat de getallen voor de winter van 2020-2021 gaan doen, moet nog blijken.
Wat zijn de oorzaken?
Er zijn verschillende oorzaken waardoor wintersterfte kan ontstaan. De meest belangrijke factoren hebben een direct effect op de gezondheid van bijen. De oorzaken variëren tussen tijd, gebied, regio en soms zelfs bijenstand.
Te weinig voedsel
Zo rond september/oktober beginnen imkers met het inwinteren van hun volken. Ze maken een inschatting hoeveel honing of suikerwater de kolonie nodig zal hebben en laten dat aantal kilo’s honing in de bijenkast zitten of maken suikerdeeg. Meestal heeft een bijenvolk tussen de 14 tot 21 kilo honing nodig in de winter. Het bijenvolk doet in de winter niet anders dan een bol opeen gepakt in de kast zitten en honing of suikerwater eten om warmte te produceren. Ze verplaatsen zich langzaam door de kast heen om zo stukje bij beetje de honing te eten. Maar soms bewegen ze de verkeerde kant op en raken ze van het voer af. Voordat ze hier erg in hebben, is het vaak al te laat en sterft de kolonie door hongersnood.
Vooral over suikerwater wordt veel kritiek geuit. Want krijgen bijen dan wel genoeg vitamines en mineralen binnen? Het klopt dat honing het belangrijkste voedsel voor bijen is en dat er veel meer gezondheidsvoordelen in zitten. Maar honing zorgt voor meer afvalstoffen waar bijen in de wintermaanden lastig vanaf kunnen. Soms zitten ze weken, zelfs maanden opgesloten in de bijenkast zonder zich te kunnen ontlasten. Dit kan leiden tot darmproblemen, of erger nog: tot roer. Bij roer hebben bijen diarree vanwege overbelasting van de darmen. De poep komt overal in de kast terecht en de bijen besmetten elkaar met de vervuilingen.
Bij een warme winterdag gaan bijen de kast uit voor een reinigingsvlucht. Maar dit is riskant. Omdat ze zo nodig moeten, gaan ze soms eerder naar buiten dan veilig is om te ontlasten. Te sterke wind kan ervoor zorgen dat ze niet terug naar de kast kunnen vliegen en sneeuw zorgt voor verkeerde lichtreflecties waardoor ze onder voor boven zien en zo in de sneeuw belanden. Ze sterven dan door onderkoeling.
Suikerwater is dus niet zo erg als dat sommigen denken. Als het aan ons ligt, winteren we bijen in met het grootste gedeelte honing, aangevuld met suikerwater. Hiermee zorgen we ervoor dat het bijenvolk gezond en vitaal het voorjaar in gaat!
Virussen en de varroamijt
De varroamijt is één van de grootste bedreigingen voor bijen. Ze nestelen zich in het broed binnen de kast en zorgen ervoor dat de larven gemuteerd raken. Ze tasten ook de navigatieskills aan zodat de bijen de weg terug naar de bijenkast niet kunnen vinden.
De varroamijt wordt in het voorjaar, in de zomer en in december bestreden. De varroamijt nestelt zich het liefst in het broed. Maar in december is er nog amper broed in de kasten te vinden, hierdoor zitten de mijten op de bijen en zijn ze het makkelijkst te verwijderen. Normaal gesproken leeft een bij 6 weken, maar de winterbijen leven wel 6 maanden. Erg belangrijk dus dat de varroamijt geen kans krijgt!
Wintersterfte door andere factoren
Wanneer een bijenkolonie zonder koningin is (moerloos), kan een bijenkolonie de winter ook niet overleven. Winterbijen sterven na 6 maanden en er moeten nieuwe larven worden geboren wil het volk verder kunnen. De WUR onderzoekt welke factoren een rol spelen bij wintersterfte en hoe ze elkaar beïnvloeden. Zo spelen gewasbeschermingsmiddelen en kwaliteit van bijenhouden ook een rol.
Dit jaar hebben bij ons 2 bijenvolken de winter niet overleefd. Dat is erg jammer, maar het hoort er bij. Gelukkig zitten wij met 2% ver onder het gemiddelde!
Wintersterfte onder bijen
Het is elke imker een keer overkomen. Bij de start van het bijenseizoen in het voorjaar blijkt dat je volk de winter niet heeft overleefd. Het is altijd een verdrietig moment en je hoopt dat je bijen niet teveel geleden hebben. Je vraagt je af of je iets verkeerds hebt gedaan. Soms is het een domme fout en soms kan je er niets aan doen. De wintersterfte hoort nu eenmaal bij het imkeren en natuurlijke selectie leert ons dat alleen de sterksten overleven.
Wat is de wintersterfte?
Tussen de 5 en 15% van de bijenvolken overleeft de winter niet. Dat blijkt uit onderzoek van de WUR. We hebben het dan niet over sterfte onder individuele bijen, maar over hele kolonies die de winter niet doorkomen. Jaarlijks wordt er een enquête onder de leden van de NBV (Nederlandse Bijenhouders Vereniging), Imkers Nederlands en de BD verspreid.
Wintersterfte onder bijen is een belangrijke indicatie van de gezondheid van bijenvolken. In de afbeelding hieronder is te zien dat we de goede kant op gaan met zo’n 12% wintersterfte. In 2010 was er een piek van bijna 30% wintersterfte! Wat de getallen voor de winter van 2020-2021 gaan doen, moet nog blijken.
Wat zijn de oorzaken?
Er zijn verschillende oorzaken waardoor wintersterfte kan ontstaan. De meest belangrijke factoren hebben een direct effect op de gezondheid van bijen. De oorzaken variëren tussen tijd, gebied, regio en soms zelfs bijenstand.
Te weinig voedsel
Zo rond september/oktober beginnen imkers met het inwinteren van hun volken. Ze maken een inschatting hoeveel honing of suikerwater de kolonie nodig zal hebben en laten dat aantal kilo’s honing in de bijenkast zitten of maken suikerdeeg. Meestal heeft een bijenvolk tussen de 14 tot 21 kilo honing nodig in de winter. Het bijenvolk doet in de winter niet anders dan een bol opeen gepakt in de kast zitten en honing of suikerwater eten om warmte te produceren. Ze verplaatsen zich langzaam door de kast heen om zo stukje bij beetje de honing te eten. Maar soms bewegen ze de verkeerde kant op en raken ze van het voer af. Voordat ze hier erg in hebben, is het vaak al te laat en sterft de kolonie door hongersnood.
Vooral over suikerwater wordt veel kritiek geuit. Want krijgen bijen dan wel genoeg vitamines en mineralen binnen? Het klopt dat honing het belangrijkste voedsel voor bijen is en dat er veel meer gezondheidsvoordelen in zitten. Maar honing zorgt voor meer afvalstoffen waar bijen in de wintermaanden lastig vanaf kunnen. Soms zitten ze weken, zelfs maanden opgesloten in de bijenkast zonder zich te kunnen ontlasten. Dit kan leiden tot darmproblemen, of erger nog: tot roer. Bij roer hebben bijen diarree vanwege overbelasting van de darmen. De poep komt overal in de kast terecht en de bijen besmetten elkaar met de vervuilingen.
Bij een warme winterdag gaan bijen de kast uit voor een reinigingsvlucht. Maar dit is riskant. Omdat ze zo nodig moeten, gaan ze soms eerder naar buiten dan veilig is om te ontlasten. Te sterke wind kan ervoor zorgen dat ze niet terug naar de kast kunnen vliegen en sneeuw zorgt voor verkeerde lichtreflecties waardoor ze onder voor boven zien en zo in de sneeuw belanden. Ze sterven dan door onderkoeling.
Suikerwater is dus niet zo erg als dat sommigen denken. Als het aan ons ligt, winteren we bijen in met het grootste gedeelte honing, aangevuld met suikerwater. Hiermee zorgen we ervoor dat het bijenvolk gezond en vitaal het voorjaar in gaat!
Virussen en de varroamijt
De varroamijt is één van de grootste bedreigingen voor bijen. Ze nestelen zich in het broed binnen de kast en zorgen ervoor dat de larven gemuteerd raken. Ze tasten ook de navigatieskills aan zodat de bijen de weg terug naar de bijenkast niet kunnen vinden.
De varroamijt wordt in het voorjaar, in de zomer en in december bestreden. De varroamijt nestelt zich het liefst in het broed. Maar in december is er nog amper broed in de kasten te vinden, hierdoor zitten de mijten op de bijen en zijn ze het makkelijkst te verwijderen. Normaal gesproken leeft een bij 6 weken, maar de winterbijen leven wel 6 maanden. Erg belangrijk dus dat de varroamijt geen kans krijgt!
Wintersterfte door andere factoren
Wanneer een bijenkolonie zonder koningin is (moerloos), kan een bijenkolonie de winter ook niet overleven. Winterbijen sterven na 6 maanden en er moeten nieuwe larven worden geboren wil het volk verder kunnen. De WUR onderzoekt welke factoren een rol spelen bij wintersterfte en hoe ze elkaar beïnvloeden. Zo spelen gewasbeschermingsmiddelen en kwaliteit van bijenhouden ook een rol.
Dit jaar hebben bij ons 2 bijenvolken de winter niet overleefd. Dat is erg jammer, maar het hoort er bij. Gelukkig zitten wij met 2% ver onder het gemiddelde!